سقوط آزاد انویدیا: چگونه سهم بازار انویدیا در چین از ۹۵٪ به صفر رسید؟

شاید باورتان نشود، اما غول دنیای تراشه‌های گرافیکی، انویدیا، با یک سقوط آزاد در یکی از بزرگترین بازارهای جهان روبرو شده است. امروز می‌خواهیم درباره یک خبر تکان‌دهنده صحبت کنیم که مثل بمب در دنیای تکنولوژی صدا کرده: سقوط سهم بازار انویدیا در چین از ۹۵٪ به صفر! این فقط یک آمار و رقم نیست؛ داستان یک جنگ تجاری پیچیده، هشدارهای یک مدیرعامل آینده‌نگر و تلاش یک کشور برای خودکفایی است. بیایید با هم این ماجرای پر فراز و نشیب را کالبدشکافی کنیم.

اظهارات تکان‌دهنده جنسن هوانگ: یک سقوط ۹۵ درصدی

جنسن هوانگ (Jensen Huang)، مدیرعامل کاریزماتیک و بنیان‌گذار انویدیا، اخیراً در مصاحبه‌ای با Citadel Securities پرده از حقیقتی تلخ برداشت. او بدون هیچ تعارفی اعلام کرد که به دلیل محدودیت‌های صادراتی آمریکا، حضور انویدیا در بازار مراکز داده (Data Center) چین عملاً به پایان رسیده است. این بازار قبلاً بین ۲۰ تا ۲۵ درصد از درآمد این بخش انویدیا را تشکیل می‌داد.

«ما از سهم بازار ۹۵ درصدی به صفر رسیدیم، و نمی‌توانم تصور کنم هیچ سیاست‌گذاری فکر کند که این ایده خوبی است؛ که هر سیاستی که ما اجرا کردیم باعث شد آمریکا یکی از بزرگترین بازارهای جهان را از دست بدهد.»
— جنسن هوانگ، مدیرعامل انویدیا

این جمله نه تنها یک ابراز تأسف، بلکه یک هشدار جدی به سیاست‌گذاران آمریکایی است. هوانگ معتقد است سیاست‌های سخت‌گیرانه و رویکرد «همه یا هیچ»، در نهایت می‌تواند به خود آمریکا بیش از چین آسیب بزند.

ریشه‌های بحران: چرا سهم بازار انویدیا در چین نابود شد؟

پس از ممنوعیت استفاده از تراشه های هوشمند در چین برای فهمیدن دلیل این سقوط دراماتیک، باید به ریشه‌های آن یعنی تحریم‌های آمریکا علیه چین نگاه کنیم. این محدودیت‌ها که از سال ۲۰۲۲ توسط دولت بایدن آغاز شد، با هدف جلوگیری از دسترسی چین به فناوری‌های پیشرفته‌ای که می‌توانند برای مقاصد نظامی استفاده شوند، وضع شدند. این فرآیند چند مرحله کلیدی داشت:

1. ممنوعیت اولیه (۲۰۲۲): دولت آمریکا صادرات پیشرفته‌ترین تراشه‌های هوش مصنوعی انویدیا، یعنی مدل‌های A100 و H100، را به چین ممنوع کرد. این تراشه‌ها موتور محرک اصلی انقلاب هوش مصنوعی هستند.

2. تلاش انویدیا برای انطباق: انویدیا برای از دست ندادن این بازار عظیم، تراشه‌های ضعیف‌تری مانند A800 و H800 را طراحی کرد که مشخصات فنی آن‌ها مطابق با محدودیت‌های آمریکا بود.

3. تشدید تحریم‌ها (۲۰۲۳): اما این پایان ماجرا نبود. دولت آمریکا در اکتبر ۲۰۲۳ قوانین را سخت‌گیرانه‌تر کرد و حتی فروش این مدل‌های ضعیف‌شده را نیز به چین ممنوع کرد. این اقدام عملاً تیر خلاص به حضور انویدیا در بازار پیشرفته چین بود.

4. واکنش چین: گزارش‌ها حاکی از آن است که مقامات چینی نیز به شرکت‌های فناوری داخلی خود دستور داده‌اند که از خرید تراشه‌های انویدیا که برای دور زدن تحریم‌ها طراحی شده‌اند، خودداری کنند و به سمت جایگزین‌های داخلی بروند.

این زنجیره از اقدامات، انویدیا را که زمانی پادشاه بی‌رقیب بازار چین بود، به یک تماشاگر تبدیل کرد.

پیامدهای دوطرفه: این محدودیت‌ها فقط به چین آسیب نمی‌زنند

جنسن هوانگ در صحبت‌های خود نکته مهمی را مطرح می‌کند: این جنگ فناوری یک خیابان دوطرفه است. درست است که چین از دسترسی به بهترین تراشه‌های جهان محروم می‌شود، اما آمریکا و شرکت‌هایش نیز هزینه‌های سنگینی می‌پردازند. این پیامدها را می‌توان در چند بخش خلاصه کرد:

• از دست دادن درآمد عظیم: همانطور که اشاره شد، چین یک بازار کلیدی برای انویدیا بود. حذف کامل این بازار از پیش‌بینی‌های مالی شرکت، یک ضربه بزرگ اقتصادی است.
• محرومیت از استعدادها: هوانگ اشاره می‌کند که حدود نیمی از محققان هوش مصنوعی جهان در چین هستند. او می‌گوید: «این اشتباه است که اجازه ندهیم این محققان، هوش مصنوعی را بر پایه فناوری آمریکایی بسازند.» این یعنی از دست دادن یک اکوسیستم عظیم از نوآوری و استعداد.
• تقویت رقبای داخلی چین: با خالی شدن میدان، شرکت‌های چینی مانند Huawei انگیزه و فرصت بیشتری برای توسعه تراشه‌های خود پیدا می‌کنند. این سیاست عملاً به رشد رقبای آینده انویدیا کمک می‌کند.
• از دست دادن نفوذ فناوری: وقتی بزرگترین بازار کامپیوتر جهان از فناوری آمریکایی استفاده نکند، استانداردها و اکوسیستم‌های جایگزین شکل می‌گیرد که در بلندمدت می‌تواند رهبری تکنولوژیک آمریکا را به چالش بکشد.

این محدودیت‌ها، که توسط منابع معتبری مانند رویترز پوشش داده شده‌اند، در حال شکل‌دهی به یک چشم‌انداز جدید در دنیای فناوری هستند.

ظهور رقبای چینی و آینده بازار تراشه

طبیعت، خلاء را دوست ندارد؛ بازار فناوری هم همین‌طور. با خروج انویدیا، شرکت‌های چینی با حمایت همه‌جانبه دولت، با سرعت در حال پر کردن این جای خالی هستند. هوآوی با تراشه Ascend 910B خود به عنوان جدی‌ترین رقیب داخلی ظاهر شده است و گزارش‌ها نشان می‌دهد که شرکت‌های بزرگ چینی مانند Baidu و Tencent در حال خرید گسترده این تراشه هستند.

نکته جالب این است که استراتژی چین در این زمینه، تکرار همان الگویی است که در صنایع دیگر مانند پنل‌های خورشیدی و خودروهای برقی (EVs) پیاده کرد: سرمایه‌گذاری هنگفت دولتی، تمرکز بر استعداد داخلی و تلاش برای خودکفایی به هر قیمتی. این رویکرد شاید در کوتاه‌مدت پرهزینه باشد، اما در بلندمدت می‌تواند چین را به یک قدرت مستقل در صنعت نیمه‌هادی تبدیل کند.

در جدول زیر می‌توانیم وضعیت انویدیا را قبل و بعد از تحریم‌ها مقایسه کنیم:

البته برخی تحلیلگران معتقدند که شرکت‌های چینی ممکن است از طریق شرکت‌های واسطه یا با اجاره ظرفیت پردازشی از دیتاسنترهای خارجی (مانند Oracle) همچنان به قدرت پردازشی تراشه‌هایی مانند Nvidia H100 دسترسی داشته باشند، اما این راهکارها موقتی و پرهزینه هستند و استراتژی اصلی چین یعنی خودکفایی را تغییر نمی‌دهند.

نتیجه‌گیری: یک بازی با حاصل جمع صفر؟

داستان سقوط سهم بازار انویدیا در چین فراتر از یک شکست تجاری برای یک شرکت است؛ این ماجرا نمادی از یک تغییر پارادایم در ژئوپلیتیک فناوری است. هشدارهای جنسن هوانگ نشان می‌دهد که در دنیای به هم پیوسته امروز، سیاست‌های محدودکننده می‌تواند اثری بومرنگ‌وار داشته باشد و به جای تضعیف رقیب، به رشد آن و تضعیف جایگاه خودی منجر شود. آینده نشان خواهد داد که آیا این استراتژی آمریکا به مهار چین می‌انجامد یا به ظهور یک غول فناوری جدید که دیگر به غرب وابسته نیست. نظر شما چیست؟ آیا این سیاست‌ها در بلندمدت به نفع آمریکاست؟

منبع: Fortune