مسدودسازی نماوا، زنگ خطر برای آینده VODهای ایرانی

معاون کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر، ساترا، اعلام کرد که پلتفرم نماوا با دستور قضایی مسدود شده است. دلیل اصلی این اقدام، تخلفات عمدی در پخش بدون مجوز سریال «سووشون» عنوان شده است. این مقام مسئول ادعا کرده است که این تصمیم، که دسترسی کاربران را به این پلتفرم قطع کرده، به‌خاطر تخطی از قوانین صورت گرفته و ممکن است این محدودیت تا چند ماه ادامه یابد. این اتفاق، بار دیگر بحث اختیارات ساترا و نحوه نظارت بر پلتفرم‌های نمایش ویدیویی آنلاین را به صدر اخبار حوزه فناوری آورده است.

به گزارش سرویس داخلی رسانه اخبار فناوری ایران تکنا، سیاح طاهری در گفت‌وگو با خبرگزاری ها توضیح داد که سریال «سووشون» تنها مجوز بررسی طرح اولیه را از ساترا دریافت کرده بود و مراحل تولید و انتشار آن بدون اخذ مجوزهای لازم انجام شده است. او تأکید کرد که ساترا جلسات متعددی با مدیران نماوا برگزار کرده و نسخه‌های مختلفی از سریال برای بازبینی ارائه شده بود، اما نسخه نهایی که منتشر شد، همچنان حاوی تخلفات آشکاری بود. وی بیان کرد که نماوا با وجود دریافت ابلاغیه‌ها و هشدارهای قضایی، هیچ اقدامی برای رفع مشکلات انجام نداد و این بی‌توجهی نهایتاً به مسدودسازی کامل پلتفرم منجر شد. این رویداد، نشان‌دهنده تشدید تنش‌ها بین نهادهای ناظر و پلتفرم‌های داخلی است.

معاون ساترا افزود که نماوا حتی در زمان تدوین نیز بخش‌هایی از سریال را که مورد اعتراض بودند، حذف نکرد و بدون هماهنگی با نهاد ناظر اقدام به انتشار محتوا کرد. او با اشاره به هماهنگی این تصمیم با قوه قضاییه، عنوان کرد که این تخلفات به صورت برنامه‌ریزی‌شده انجام شده و نماوا خود را ملزم به رعایت قانون نمی‌دانست. سیاح طاهری پیش‌بینی کرده است که با توجه به ماهیت و عمق تخلفات، رفع محدودیت دسترسی به نماوا ممکن است چند ماه به طول بینجامد. او همچنین اشاره کرد که برای اصلاحات، ممکن است نیاز به بازنگری فیلمنامه، ارائه قسمت‌های بیشتری برای بررسی و حتی ضبط مجدد برخی صحنه‌ها باشد که این فرایند زمان‌بر خواهد بود.

مسدودسازی نماوا در تاریخ نهم خرداد ۱۴۰۴، به دلیل پخش سریال «سووشون» رخ داد، هرچند نماوا مدعی است که تنها ۶۲ ثانیه از محتوای آن مورد مناقشه بوده است. این اقدام، که کل پلتفرم را از دسترس خارج کرد، در تاریخ تنظیم‌گری دیجیتال ایران بی‌سابقه است. پیش‌تر، برخی پلتفرم‌های دیگر نیز سریال‌هایی با محتوای بحث‌برانگیز منتشر کرده بودند، اما هیچ‌گاه با چنین مجازات سنگینی مواجه نشده بودند. این اتفاق، گمانه‌زنی‌هایی را درباره اعمال سلیقه‌ای قوانین و عدم یکپارچگی در برخورد با پلتفرم‌ها تقویت کرده است.

انجمن صنفی شرکت‌های نمایش ویدیویی آنلاین در بیانیه‌ای، این تصمیم را غیرشفاف و نامتناسب خواند و هشدار داد که مسدودسازی کل پلتفرم به جای حذف محتوای خاص، می‌تواند به اعتماد کاربران و کسب‌وکارهای بومی آسیب جدی وارد کند. این انجمن همچنین به نقش حیاتی VODها در دوران شیوع کرونا و بحران‌های فرهنگی اشاره کرد و از سیاست‌های ناگهانی و غیرقابل پیش‌بینی انتقاد نمود. از منظر حقوقی، کارشناسان به ماده ۱۶ «دستورالعمل رسیدگی به شکایات و تخلفات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر» استناد می‌کنند که تولید محتوای بدون مجوز را تخلف می‌داند، اما در عین حال بر تناسب مجازات تأکید دارد.

مواد ۱۷ و ۱۸ این دستورالعمل، تأکید دارند که مجازات باید متناسب با گستردگی تخلف باشد و مسدودسازی به عنوان نهمین مجازات از ۱۳ مورد، تنها با دستور قضایی و به‌عنوان آخرین راهکار قابل اعمال است. ماده ۷۵۱ قانون مجازات اسلامی نیز این اصل را تأیید می‌کند. نماوا مدعی است که مسدودسازی با تناسب تخلف همخوانی ندارد و حقوق کاربرانی که برای اشتراک هزینه پرداخت کرده‌اند، نادیده گرفته شده است. این پرونده، نقطه عطفی در روابط بین نهادهای نظارتی و پلتفرم‌های محتوای آنلاین در ایران خواهد بود.