نتایج یک تحقیق علمی: زمین شش قاره دارد، نه هفت قاره!

تحقیقات جدیدی که نتایج آن به تازگی در مجله Gondwana Research منتشر شده، یک چالش جدی و بزرگ را برای مفاهیم جغرافیایی که از دوران کودکی به ما آموزش داده شده، به همراه آورده است. در دوران مدرسه به ما آموخته‌اند که زمین از هفت قاره تشکیل شده است: آفریقا، قطب جنوب، آسیا، اقیانوسیه، اروپا، آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی. این باور قدیمی و مستحکم به عنوان یکی از اصول پایه جغرافیا در ذهن همه ما جای گرفته است. اما این تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که این تصور ممکن است نادرست و اشتباه بوده و در واقع، زمین تنها شش قاره دارد! با دیجی رو همراه باشید.

این ادعای بسیار شگفت‌انگیز و غیرمنتظره نتیجه پژوهش‌های دقیق و گسترده‌ای است که به بررسی فرآیندهای زمین‌شناسی مرتبط با جدایی اروپا و آمریکای شمالی و چگونگی تکامل این زمین‌ها در طی میلیون‌ها سال پرداخته است. دکتر جوردن فتین (Jordan Phethean)، دانشمند برجسته دانشگاه دربی و نویسنده اصلی این مقاله، توضیح داده که یافته‌های تیم تحقیقاتی او نشان می‌دهد که “صفحات تکتونیکی آمریکای شمالی و اوراسیا هنوز به طور کامل از یکدیگر جدا نشده‌اند و این برخلاف تصوری است که پیش از این رایج بوده و جدایی این صفحات را مربوط به حدود 52 میلیون سال پیش می‌دانست.”

این تحقیقات، برخلاف باورهای پذیرفته شده قبلی، به این نتیجه رسیده‌اند که این صفحات تکتونیکی هنوز در حال کشش و جدا شدن از یکدیگر هستند. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که قاره‌های آمریکای شمالی و اروپا در واقع یک قاره واحد محسوب می‌شوند و نه دو قاره مجزا که تا کنون تصور می‌شد.

علاوه بر این، تحقیق مذکور همچنین به بررسی دقیق‌تر جزیره آتشفشانی ایسلند پرداخته است. تا پیش از این، تصور می‌شد که ایسلند حدود 60 میلیون سال پیش در اثر تشکیل رشته کوه میانی اقیانوس اطلس به وجود آمده است. این رشته کوه تکتونیکی که به واسطه فعالیت‌های صفحات تکتونیکی آمریکای شمالی و اوراسیا شکل گرفته، تصور می‌شد که باعث ایجاد یک ستون داغ شده و در نهایت منجر به پیدایش جزیره ایسلند شده است.

اما فتین و همکارانش با تحلیل دقیق‌تر حرکات تکتونیکی در سراسر قاره آفریقا، نظریه قبلی را به چالش کشیده و ایده‌ای کاملاً جدید و رادیکال مطرح کرده‌اند. آن‌ها استدلال می‌کنند که ایسلند به همراه رشته گرینلند-ایسلند-فارو، قطعاتی زمین‌شناختی از هر دو صفحه تکتونیکی اروپا و آمریکای شمالی را در خود جای داده‌اند. این بدان معناست که این مناطق، برخلاف تصور قبلی که آن‌ها را از هم جدا می‌دانست، در واقع بخش‌های متصل به یک ساختار قاره‌ای بزرگ‌تر و گسترده‌تر هستند.

دانشمندان برای این ویژگی جدید زمین‌شناسی، اصطلاح جدیدی به نام “پلاتوی ماگماتیکی اقیانوسی گسسته” (به طور مخفف ROMP) را ابداع کرده‌اند که می‌تواند تأثیرات بسیار بزرگی بر نحوه درک ما از تشکیل و جدایی قاره‌های زمین داشته باشد. فتین این کشف جدید و غیرمنتظره را به کشف شهر افسانه‌ای و گمشده آتلانتیس در علم زمین‌شناسی تشبیه کرده است. او و همکارانش معتقدند که آن‌ها موفق به کشف “قطعاتی از قاره گمشده‌ای شده‌اند که در زیر دریا و لایه‌های نازک گدازه مدفون شده است.”

علاوه بر این، محققان شباهت‌های قابل توجهی بین جزیره ایسلند و منطقه آتشفشانی آفار در آفریقا یافته‌اند. اگر این تحقیقات درست باشد، این بدان معناست که قاره‌های اروپا و آمریکای شمالی هنوز هم در حال جدا شدن از یکدیگر هستند و در واقع هنوز به هم متصل‌اند.

فتین اذعان دارد که یافته‌های تیم تحقیقاتی او ممکن است باعث ایجاد شگفتی و چالش‌های بسیاری در جامعه علمی شود. با این حال، او تأکید می‌کند که این نتایج بر پایه تحقیقات دقیق و موشکافانه بنا شده است. اگر چه این تحقیق هنوز در مراحل مفهومی خود قرار دارد، اما تیم تحقیقاتی قصد دارد آزمایش‌های بیشتری بر روی سنگ‌های آتشفشانی ایسلند انجام دهد تا شواهد محکم‌تری از وجود یک پوسته قاره‌ای باستانی به دست آورد.

این پژوهش همچنین به دنباله کشفیات قبلی فتین درباره یک “پروتو-میکرو قاره” مخفی میان کانادا و گرینلند است. این قاره بدوی که اندازه آن تقریباً برابر با انگلستان است، در زیر تنگه دیویس و در نزدیکی جزیره بافین قرار دارد. درک بهتر از فرآیندهای جدا شدن و تشکیل میکرو قاره‌ها می‌تواند به دانشمندان کمک کند تا رفتار قاره‌ها و صفحات تکتونیکی را بهتر درک کرده و پیش‌بینی کنند که سیاره ما در آینده دور چه تغییراتی کرده و چگونه به نظر خواهد رسید.